3D Baskı Nedir? Yeni Başlayanlar İçin Kapsamlı Rehber
- 3D baskının çalışma prensibi
- Yazıcı türleri (FDM, SLA, SLS vb.)
- Yaygın malzemeler ve kullanım alanları
- Dilimleyici (slicer) ve temel ayarlar — örnek tablolar
- Başlangıç ipuçları ve en sık yapılan hatalar
- Baskı sonrası işlemler (finishing)
- Bakım ve güvenlik
- Sık karşılaşılan sorunlar ve çözümleri
- Sık sorulan sorular (SSS)
1) 3D Baskı Nasıl Çalışır?
Genel iş akışı şu şekildedir:
- Tasarım: Bir 3D model oluşturulur veya hazır bir model (STL/OBJ/3MF) kullanılır.
- Dilimleme (Slicing): Model dilimleme yazılımı ile katmanlara bölünür, destekler eklenir ve yazıcıya gönderilecek G-code üretilir.
- Baskı: Yazıcı G-code'u takip ederek malzemeyi katman katman bırakır (FDM) veya kürler (SLA) ya da sinterler (SLS).
- Son İşlem: Desteklerin temizlenmesi, zımpara, boyama, UV kürleme gibi işlemler yapılır.
2) Yazıcı Türleri
FDM / FFF
Filament tabanlı en yaygın tekniktir. Eritilen plastik (filament) nozzle’dan çıkarılır ve katman katman birikir. Avantaj: düşük maliyet, geniş malzeme çeşitliliği. Dezavantaj: çok ince detaylarda sınırlı.
SLA / DLP (Reçine)
Sıvı reçine UV ile kürlenir. Çok yüksek detay isteyen işlerde (minyatür, dişçilik) tercih edilir. Dezavantaj: reçine temizliği, koku ve kimyasal güvenlik gerektirir.
SLS / MJF (Toz Sinterleme)
Toz malzemenin lazerle sinterlenmesi. Karmaşık geometri ve fonksiyonel parçalar için endüstriyel düzeyde kullanılır. Ev kullanımı için pahalı ve büyük ekipman gerektirir.
Metal & Diğer Endüstriyel Yöntemler
Metal tozların sinterlendiği DMLS/SLM gibi yöntemler vardır; bunlar genelde endüstriyel uygulamalar içindir ve özel tesis gerektirir.
3) Yaygın Malzemeler ve Nerede Kullanılır?
- PLA — Kolay baskı, düşük warp, hobi amaçlı en çok tercih edilen filament.
- PETG — Dayanıklı, suya dayanıklı, hafif esnek; fonksiyonel parçalar için iyi.
- ABS — Isıya dayanıklı fakat baskıda çekme (warp) yapabilir; kapalı kabin önerilir.
- TPU / Esnek — Elastik parçalar (telefon kılıfı, conta vb.).
- Naylon, PC — Yüksek dayanım gerektiren parçalar için (zor işlenir, nemden etkilenir).
- Reçineler — SLA için; normal, sert, esnek, biyouyumlu veya yüksek sıcaklık türleri bulunur.
- Kompozit filamentler — Karbon fiber dolgu, metal tozu dolgu gibi özel amaçlı malzemeler.
4) Slicer & Temel Ayarlar — Örnek Başlangıç Değerleri
Her yazıcı ve filament farklıdır; ama yeni başlayanlar için çoğu işte işe yarayan başlangıç aralıkları şunlardır:
| Malzeme | Nozzle (°C) | Yatak (°C) | Katman Yüksekliği | Baskı Hızı | Retraction | Soğutma |
|---|---|---|---|---|---|---|
| PLA | 190–210 | 50–70 | 0.12–0.24 mm | 40–60 mm/s | Bowden: 4–6 mm / Direct: 0.5–2 mm | %100 (ilk kat hariç düşük başla) |
| PETG | 220–245 | 70–85 | 0.12–0.28 mm | 30–50 mm/s | Bowden: 3–5 mm / Direct: 0.5–1.5 mm | Hafif soğutma |
| ABS | 230–260 | 90–110 | 0.12–0.24 mm | 30–60 mm/s | Bowden: 4–6 mm / Direct: 0.5–2 mm | Genelde düşük (kapalı kabin önerilir) |
| TPU | 210–230 | 30–60 | 0.12–0.28 mm | 15–30 mm/s | Kısa, yavaş retraction | Hafif soğutma |
Not: Retraction ayarı extruder tipine göre çok değişir. Bowden (uzun tüp) kullanılan yazıcılarda retraction mesafesi daha yüksektir. Deneme yanılma ile uygun değeri bul.
5) Başlangıç İpuçları & En Sık Yapılan Hatalar
- Yatak seviyesi: Doğru ilk katman için yatak seviyesini hassas yap. İlk katman sorunuysa önce burayı kontrol et.
- İlk katman hızı: İlk katmanı yavaş al, yapışmayı artırır.
- Filament saklama: Nem filament için en büyük düşmanlardan biridir — kuru sakla (kuru kutu veya kurutucu paketleri kullan).
- Nozzle temizliği: Düzenli periyodik temizlik yap; tıkanma sorunlarını azaltır.
- Filament kalitesi: Çok ucuz filamentler düzensiz beslenme/zayıf yapışma vb. sorunlara yol açar.
6) Baskı Sonrası İşlemler (Finishing)
Baskıdan sonra parçayı profesyonel göstermek için uygulanabilecek adımlar:
- Zımpara (grovdan inceye): 80 → 120 → 240 → 400 grit
- Astar uygulama ve boya
- ABS için asetona buharla yüzey düzeltme (dikkat: güvenlik!)
- Reçine baskılar için IPA yıkama ve UV kürleme
- Epoksi kaplama (parlak ve dayanıklı yüzey sağlar)
7) Bakım & Güvenlik
Bakım listesi (özet)
- Yatak yüzeyini temiz tut (alkol mendil yeterli).
- Nozzle kontrolü ve gerekirse temizleme/degassing.
- Z-lift mekanik parçalarını ve rayları yağlama (üreticinin önerdiği yağlayıcı).
- Filament yolunu ve dişlileri periyodik kontrol et.
Güvenlik
- Reçine kullanırken her zaman nitril eldiven ve göz koruması kullan, iyi havalandırma sağla.
- ABS ve bazı malzemeler ısıtıldığında VOC yayar — kapalı ortamda iyi havalandırma şart.
- Yüksek sıcaklıktaki parçalar veya ısı yataklarına doğrudan temas etme.
8) Sık Karşılaşılan Sorunlar & Çözümleri
| Sorun | Olası Sebep | Çözüm |
|---|---|---|
| İlk katman yapışmıyor | Yatak seviye hatası, çok uzak nozzle | Yatak seviyesini yeniden yap; nozzle yüksekliğini azalt; yüzeyi temizle |
| Warping (köşelerin kalkması) | Soğuma çok hızlı, yetersiz yatak ısı | Daha sıcak yatak, kapalı kabin, brim/raft kullan |
| Stringing (ipliklenme) | Yetersiz retraction veya çok yüksek sıcaklık | Retraction mesafesini/ hızını artır; nozzle sıcaklığını düşür |
| Katman kayması | mekanik gevşeme veya yazıcı hızları çok yüksek | Kayışları, vidaları sık; baskı hızını düşür |
| Under-extrusion (az malzeme) | Tıkanmış nozzle, filament kayışı | Nozzle temizliği; ekstruder tensiyonunu ayarla |
9) Sık Sorulan Sorular (Kısa)
1. Hangi yazıcıyı almalıyım?
İlk yazıcıda amaç (hobi, satış, prototip) ve bütçe belirleyin. Büyük topluluğu ve yedek parça desteği olan modeller öğrenmeyi kolaylaştırır. Özellikle iyi bir yatak seviyesi mekanizması, güvenilir ekstruder ve yeterli baskı hacmi önemli.
2. Filamenti nasıl saklamalıyım?
Nemden koru: vakumlu torba + kurutucu paketleri (silika jel), uzun süreli depolama için kuru kutu önerilir.
3. Reçine güvenli mi?
Reçine cilde temas ettiğinde tahriş yapabilir. Her zaman nitril eldiven, göz koruması kullan, açıkta kürlenmiş parçaları iyi havalandırma ile işle.
Sonuç
3D baskı hem hobi hem de ticari fırsatlar sunan geniş bir alan. Başlangıçta sabır, küçük deneyler ve ayar notları tutmak süreci hızlandırır. Bu rehber temel ve kapsamlı bir başlangıç sunar — istersen bu içeriği daha da derinleştireyim (ör. reçine temizlik protokolleri, endüstriyel malzeme rehberi veya satış-katalog şablonları) — yine de tamamen bağlantısız, sadece içerik olarak hazırlarım.
